Stimuleren van groen gedrag
Groen gedrag is gedrag van cliënten of patiënten waar een (jeugd)zorgmedewerker zo veel mogelijk op stuurt. In deze ‘fase’ kan er goed samengewerkt en geleerd worden. Het is dus belangrijk dat iedere (toekomstig) medewerker in de (jeugd)zorg weet hoe hij of zij dit gedrag kan stimuleren. Aandacht geven aan gewenst gedrag is effectief en geeft voldoening.
Wat moet je weten en kunnen om groen gedrag in de praktijk te stimuleren?
Bij dit thema gaat het erom dat je werkt vanuit een open en positieve grondhouding. Je observeert objectief en signaleert afwijkend gedrag, je maakt contact met de cliënt en gaat respectvol met de cliënt om.
Doelen
Wat moet je als (aankomend) zorgprofessional kunnen, weten en doen om groen gedrag van cliënten, patiënten en derden te kunnen kunnen stimuleren? Hier vind je een overzicht. De leermaterialen bij dit thema helpen om deze doelen te bereiken.
De (aankomend) zorgprofessional:
- Kent de eigen grondhouding, heeft inzicht in het eigen gedrag (sterke en zwakke punten) en de eigen communicatiestijl
- Maakt vanuit een gelijkwaardige relatie contact met de cliënt en vraagt actief feedback aan de cliënt
- (Her)kent verschillende persoonlijkheidstypen en sluit in contact op een passende wijze aan
- Kan goed luisteren, samenvatten en doorvragen en communiceert oplossingsgericht
- Heeft een open houding/blik, gaat met aandacht en respect met de cliënt om (juiste balans afstand – nabijheid)
- Bouwt een vertrouwensrelatie op met de cliënt, komt afspraken na, is consequent en voorspelbaar in het eigen gedrag en ‘doet wat hij/zij zegt’
- Verplaatst zich in de situatie en (culturele) achtergrond van de cliënt, kan inschatten wat de wensen en behoeften van de cliënt zijn (empathisch vermogen), communiceert deze en handelt hiernaar
- Is zich bewust van het eigen voorbeeldgedrag inzake het hanteren van veiligheidsnormen
- Biedt ontplooiingsmogelijkheden aan, is in staat gedrag te spiegelen, ruimte te bieden en gedragsalternatieven aan te bieden als het gedrag daarom vraagt
- Is ontwikkelingsgericht, kijkt vooruit en stemt zodanig af op de cliënt dat er gestreefd wordt doelen te behalen en voortuitgang (ontwikkeling) te boeken
Leermaterialen
Hier vind je veel goede voorbeelden van leermaterialen die bijdragen aan het behalen van de doelen van ‘Stimuleren van groen gedrag’. Alle leermaterialen zijn gratis te gebruiken!
Werkzame methodieken jeugdzorg
In België is door ICOBA onderzocht welke methodieken er zijn mbt het voorkomen en omgaan met agressief gedrag van jongeren en wat daarin de werkzame factoren zijn. Interessant om binnen het onderwijs te bekijken! In het onderzoeksrapport is te lezen dat er voldoende goede praktijken beschikbaar zijn met betrekking tot het voorkomen en omgaan met agressief gedrag van jongeren. Instellingen kunnen vanuit hun eigen visie zelf een keuze maken in deze veelheid van goede praktijken rekening houdend met de geschiktheid van de praktijk voor hun werkvorm, de effectiviteit van de praktijk, en hun eigen praktische mogelijkheden en beperkingen. Op pagina 35 een samenvatting van het rapport en in de bijlagen een beschrijving van de verschillende interventies.
Doelgroep: Ontwikkeld voor de Vlaamse jeugdzorg, maar ook in NL inzetbaar
Ontwikkelaar: ICOBA
Sluit aan bij doel: Agressiebeleid, stimuleren van groen gedrag, omgaan met oranje gedrag, hanteren van rood gedrag
Werkboeken levensvragen
Als je te maken krijgt met levensvragen van ouderen, dan is het jouw taak als zorgverlener om er te zijn: contact maken, weten voor wie je zorgt en wat er voor deze cliënt vandaag toe doet. Met behulp van deze werkboeken leer je aandacht te geven aan en ondersteuning te bieden bij levensvragen van ouderen. Je leert wat levensvragen zijn en hoe aandacht voor zingeving kan bijdragen aan participatie.
Op de website van het Expertisenetwerk voor levensvragen van ouderen vind je diverse materialen die geschikt zijn voor gebruik in het onderwijs of de bij- en nascholing. Je vindt er bijvoorbeeld de films ‘Oog en oor voor levensvragen’ en ‘Zingeving en participatie’, brochures, handreikingen, lesbrieven etc.
Heel praktisch voor het onderwijs zijn 2 werkboeken:
- Het werkboek Er zijn voor de cliënt met al je voelsprieten biedt praktische tips en handvatten aan (leerling)helpenden en –verzorgenden, teamleiders en ROC-docenten bij het omgaan met levensvragen van cliënten. Het biedt hulp bij het omgaan met vragen van cliënten waar soms geen antwoord op is, zoals: Heb ik goed geleefd? Heb ik alles gedaan wat ik kon? Mag ik trots zijn? Het werkboek is door de V&VN gemaakt in opdracht van het Expertisenetwerk Levensvragen en Ouderen.
- Het werkboek Begeleide intervisie met daarin uitgewerkte intervisiebijeenkomsten van anderhalf uur (verkorte versie).
Doelgroep: Voor iedereen die werkt met ouderen
Ontwikkelaar: Expertisenetwerk voor levensvragen
Stop contact!
Hier vind je leermateriaal over echt contact maken met cliënten:
- 5 filmpjes over echt contact maken
- 3 instructiefilmpjes over contact leggen
- 7 cartoons om het thema bespreekbaar te maken
- kaartjes met tips
- een e-learningmodule met basiskennis
- het model Blijf fris
Doelgroep: Breed inzetbaar, heel geschikt ook voor het onderwijs.
Ontwikkelaar: Goed gebruik
Regels over gastvrij gedrag
De afdeling Spoed Eisende Hulp van het Universitair Medisch Centrum Utrecht heeft de normen vanuit de organisatie vertaald naar concrete afspraken op de afdeling. De afspraken gaan over wat wel en niet wordt getolereerd maar ook over hoe je mensen op een gastvrije manier benadert. Per afspraak/regel is aangegeven waar het over gaat en welke actie van jou verwacht wordt. Heel duidelijk!
Kijk bij de omgangsafspraken op de laatste pagina voor concrete tips voor het (eerste) contact met anderen, hoe informatie te verschaffen en hoe te handelen bij ongewenst gedrag. Tot slot een paar tips over jouw eigen gedrag: heel waardevol.
Doelgroep: Ontwikkeld voor UMCU maar breed inzetbaar
Ontwikkelaar: UMCU – SEH
Sluit aan bij doel: Stimuleren van groen gedrag, omgaan met oranje gedrag, handelen bij rood gedrag, agressiebeleid
Ouderenzorg
Op de website van Zorg voor Beter vind je veel leermateriaal voor de VVT sector. Geschikt als leerinterventie voor instellingen en onderwijsorganisaties.
- Kijk bij het thema Mentaal welbevinden voor inspiratiekaarten, werkboek omgaan met levensvragen, brochure met aanbevelingen voor de langdurige ouderenzorg.
- Kijk bij het thema Goed in gesprek voor video’s, e-learningmodules, werkbladen, feedback kaarten etc.
- Kijk bij het thema Probleemgedrag voor film, inspiratieboekje, werkboek, handwijzer etc.
Doelgroep: Ontwikkeld voor de VVT sector maar breed inzetbaar
Ontwikkelaar: Zorg voor Beter
Sluit aan bij doel: Stimuleren van groen gedrag, Omgaan met oranje gedrag, Hanteren van rood gedrag
Naar de materialen over ‘ouderenzorg’
Met haptonomie agressie voorkomen
De brochure “Met haptonomie agressie voorkomen” besteedt aandacht aan hoe voelen en aanraken in de omgang met cliënten een vorm van communicatie zijn waarmee je (on)gewenst gedrag kunt beïnvloeden.
Doelgroep: Ontwikkeld voor de VVT sector maar breed inzetbaar
Ontwikkelaar: Gezond en zeker
Met haptonomie agressie voorkomen
Mentaal welbevinden
Brochure voor zorgmedewerkers en teamleiders met verhelderende inzichten en praktische aanknopingspunten om aandacht voor mentaal welbevinden te integreren in het bieden van goede zorg. De brochure maakt onderdeel uit van het reispakket Mentaal Welbevinden van Vilans.
Doelgroep: Ontwikkeld voor de VVT sector maar breed inzetbaar
Ontwikkelaar: Vilans
Naar Materialen: welbevinden en levensvragen
Intercultureel fundament
Vier zorgbranches (VGN, ACTiZ, NVZ en GGZ Nederland) hebben hun krachten gebundeld en ontwikkelen op het gebied van BHV en aanpalende thema’s gezamenlijk scholingsmateriaal. Voor agressieonderwijs is de gratis e-learningmodule Intercultureel fundament voor de zorg interessant.
Doelgroep: Breed inzetbaar
Ontwikkelaar: Niveo
Gastvrij contact – materialen uit de pilot
Het pilotproject Gastvrij contact is gericht op het verbeteren van de communicatie en sociale vaardigheden van leerlingen richting gastvrij contact. Vanuit de pilot zijn diverse materialen beschikbaar zoals filmpjes en een beoordelingsinstrument voor gastvrij gedrag.
In de pilot zijn diverse producten ontwikkeld zoals een beoordelingsinstrument gastvrij gedrag, beoordelingsindicatoren gastvrij gedrag en een volgsysteem voor beroepshouding en taakvolwassen gedrag dat gebruikt kan worden voor het in ontwikkeling brengen van werkbegeleiders. Ook het draaiboek voor de workshop aan werkbegeleiders is interessant omdat deze werkvormen bevat die prima in een les of bijscholing gedaan kunnen worden.
Daarnaast zijn er filmpjes over gastvrijheid die je kunt gebruiken in onderwijs en training:
- Gastvrijheid als je 2e beroep
- Gast centraal
- Gastvrijheid en zomergekte
- Meten om te verbeteren
- Gastvrije tuinman
- Lebbis over gastvrijheid
Doelgroep: Ontwikkeld voor Zorg en Welzijn, maar breed inzetbaar
Ontwikkelaar: WGV Zorg en Welzijn, Maria Perrini
E-learningmodules Gezond en Zeker: Free Learning
Op de website van Gezond en Zeker kun je ook de Free Learning modules volgen. Voor agressiepreventie en -hantering zijn de volgende modules interessant:
- Verzorgend wassen
- Echt contact maken met stopcontact
- Vrijheidsbeperkende maatregelen
- Probleemgedrag
Mooie modules die ook goed in het onderwijs gebruikt kunnen worden.
Doelgroep: Ontwikkeld voor de VVT sector maar breed inzetbaar
Ontwikkelaar: Gezond en zeker
Sluit aan bij doel: Stimuleren van groen gedrag, Omgaan met oranje gedrag
E-learningmodules Gezond en Zeker: Free learning
Dokter hoe
Uitleg wat je zelf kunt doen om agressie en geweld in ziekenhuizen te voorkomen en hoe je er mee om kunt gaan.
Doelgroep: Ontwikkeld voor de UMC’s maar breed inzetbaar
Ontwikkelaar: Dokter hoe
Sluit aan bij doel: Stimuleren van groen gedrag, Omgaan met oranje gedrag, Handelen bij rood gedrag, Agressiebeleid
Agressiespel Jeugdzorg
Dit spel bevat kaarten waarmee je agressie en geweld op het werk bespreekbaar maakt met collega’s. Je kunt het spel ook prima gebruiken in het onderwijs. Het spel is op te vragen bij de FCB. Het spel is aan te vragen op de website van FCB Jeudgzorg.
Doelgroep: Jeugdzorg
Ontwikkelaar: FCB jeugdzorg
Sluit aan bij doel: Stimuleren van groen gedrag, Omgaan met oranje gedrag, Handelen bij rood gedrag, Agressiebeleid
Veiligheid in de psychiatrie
Hoe kan je bijvoorbeeld met positieve communicatie psychiatrische units veiliger maken? Hier vind je achtergrondinformatie, een model en interventies. Je vindt op de website niet alleen een beschrijving van het Safewards model (een model om psychiatrische units veiliger te maken) maar onder het kopje Interventies vind je ook diverse praktische tips, bijvoorbeeld over positieve communicatie: “Tijdens de overdracht zeg je over elke cliënt iets positiefs en als er sprake was van moeilijk gedrag, dan geef je een mogelijke psychologische verklaring hiervoor”. De website is in het Engels, maar met een klik op de NL vlag verschijnen alle teksten in het Nederlands.
Doelgroep: Ontwikkeld voor de GGZ maar breed inzetbaar
Ontwikkelaar: Safewards
Sluit aan bij doel: Stimuleren van groen gedrag, agressiebeleid
Syllabus basisscholing weerbaarheid (theorie)
Deze syllabus komt vanuit het leren in een instelling voor gehandicaptenzorg, maar kan prima als inspiratie dienen voor andere branches en het onderwijs.
Doelgroep: Ontwikkeld voor de gehandicaptenzorg maar breed inzetbaar
Ontwikkelaar: Prisma
Sluit aan bij doel: Stimuleren van groen gedrag, Omgaan met oranje gedrag, Handelen bij rood gedrag, Agressiebeleid
Syllabus basisscholing weerbaarheid (theorie)
Minipocket “Genoeg over agressie”
Iedere medewerker speelt een rol in het voorkomen van incidenten, het terugdringen ervan en het opvangen van collega’s. In de minipocket ‘Genoeg van agressie’ word je daarin wegwijs gemaakt.
De minipocket is eigenlijk bedoeld voor veiligheidscoaches maar biedt voor alle medewerkers de nodige basisinformatie. Het document geeft praktische informatie over agressie. Wanneer spreek je ervan, hoe ga je ermee om en welke rol heeft de veiligheidscoach daarin? Op welke afspraken en regels in de organisatie kun je terugvallen? Enkele hoofdstuktitels: Wat noem je agressie, Afspraken & toetsen van beleid, Praktijktips, Coachen en oplossen, Hulpmiddelen (o.a. de gedragsobservatielijst, het registratieformulier agitatie & agressief gedrag en het crisisontwikkelingsmodel).
Doelgroep: Ontwikkeld voor de VVT maar breed inzetbaar
Ontwikkelaar: Gezond & Zeker
Sluit aan bij doel: Stimuleren van groen gedrag, omgaan met oranje gedrag, handelen bij rood gedrag, agressiebeleid
Download de minipocket ‘Genoeg van agressie’
Regels over gastvrij gedrag
De afdeling Spoed Eisende Hulp van het Universitair Medisch Centrum Utrecht heeft de normen vanuit de organisatie vertaald naar concrete afspraken op de afdeling. De afspraken gaan over wat wel en niet wordt getolereerd maar ook over hoe je mensen op een gastvrije manier benadert. Per afspraak/regel is aangegeven waar het over gaat en welke actie van jou verwacht wordt. Heel duidelijk!
Kijk bij de omgangsafspraken op de laatste pagina voor concrete tips voor het (eerste) contact met anderen, hoe informatie te verschaffen en hoe te handelen bij ongewenst gedrag. Tot slot een paar tips over jouw eigen gedrag: heel waardevol.
Doelgroep: Ontwikkeld voor UMCU maar breed inzetbaar
Ontwikkelaar: UMCU – SEH
Sluit aan bij doel: Stimuleren van groen gedrag, omgaan met oranje gedrag, handelen bij rood gedrag, agressiebeleid
SEH Gedragsregels en omgangsnormen
Evaluatie-instrument
Met dit evaluatie instrument meet je in hoeverre de leerdoelen uit het Raamwerk Agressieonderwijs behaald zijn. Het instrument is te gebruiken voor zelfevaluatie, maar ook in te zetten als onderdeel van een leertraject. In het (zelf)evaluatie instrument zijn voor het blauwe, groene, oranje en rode thema een aantal gedragsbeschrijvingen opgenomen die de breedte van het thema aangeven. Deze gedragsbeschrijvingen zijn afkomstig uit het Raamwerk Agressieonderwijs (VWiZ, 2015). De (aankomend) zorgprofessional geeft voor elke gedragsbeschrijving aan of hij dit al beheerst of nog niet. De score geeft aan in hoeverre de (aankomend) zorgprofessional de verschillende thema’s beheerst en waar nog te leren valt.
Doelgroep: Breed inzetbaar
Ontwikkelaar: Duidelijk over agressie
Sluit aan bij doel: Stimuleren van groen gedrag, omgaan met oranje gedrag, handelen bij rood gedrag, agressiebeleid