Risico’s van gevaarlijke stoffen

Let op met gevaarlijke stoffen

Gevaarlijke stoffen zijn chemische stoffen die bij blootstelling mogelijk een gevaar opleveren voor de veiligheid en/of de gezondheid. Afhankelijk van de eigenschappen kunnen deze stoffen irriterend, schadelijk of bijtend zijn.

Hoe herken je of een product gevaarlijk is?

Als op de verpakking of het etiket een rode ruitvormige afbeelding met daarbinnen een symbool staat, heb je te maken met een gevaarlijke stof. Voorbeelden van gevaarlijke stoffen in de ggz zijn desinfectiemiddelen, schoonmaakmiddelen en grillreiniger. Niet voor ieder product is een veiligheidsetiket verplicht.

Waar vind je informatie?

Op het etiket staat de afbeelding van een rode ruit met daarin een symbool. Er staan dan ook waarschuwingen op het etiket. Dat zijn standaardzinnen of een H-code of P-code. De H-codes (‘Hazard’) gaan over gevaren en de P-zinnen (Protect) gaan over beschermende maatregelen. Meer informatie over het product waar jij mee werkt vind je in de zogenaamde veiligheidsinformatiebladen. Iedere leverancier is verplicht die aan te leveren. Deze informatie is omvangrijk en lastig te lezen. Daarom wordt die vaak omgezet in een praktische werkplekinstructiekaart die is gericht op de gevaren en beschermende maatregelen voor de specifieke toepassing op jouw werkplek.

Veilig opslaan en niet vermengen

Als je sommige stoffen vermengt met andere, kunnen er gevaarlijke reacties ontstaan. Bij brand kunnen stoffen reacties veroorzaken die de brand erger maken. Om deze risico’s te voorkomen, moet je nooit stoffen mengen tenzij de gebruiksaanwijzing zegt dat dit kan. Ook moet je stoffen op een veilige plaats opslaan. Stoffen die met elkaar kunnen reageren moeten gescheiden van elkaar opgeslagen worden (ook bij afval!).

Wat zijn de manieren waarop je gevaar kunt lopen?

Stoffen verschillen sterk in de manier waarop ze schade kunnen aanrichten. Zie de downloads hiernaast voor meer informatie hierover. De ene stof beschadigt direct de huid of de ogen, de andere geeft schade bij inademing, door opname via de huid of doordat je de stof via de mond binnenkrijgt. Ook zijn er stoffen die bij inademing of contact allergische reacties kunnen geven. Tot slot is het extra opletten bij zwangerschap en borstvoeding.

Wees alert bij het gebruik van gevaarlijke stoffen

Gevaarlijke stoffen zijn chemische stoffen die bij blootstelling mogelijk een gevaar opleveren voor de veiligheid en/of gezondheid. Afhankelijk van de eigenschappen kunnen deze stoffen irriterend, schadelijk of bijtend zijn.

Hoe herken je of een product gevaarlijk is?

Als op de verpakking of het etiket een rode ruitvormige afbeelding met daarbinnen een symbool staat, heb je te maken met een gevaarlijke stof. Voorbeelden van gevaarlijke stoffen in de ggz zijn desinfectiemiddelen, schoonmaakmiddelen en grillreiniger. Niet voor ieder product is een veiligheidsetiket verplicht.

Waar vind je informatie

Op het etiket staat de afbeelding van een rode ruit met daarin een symbool. Er staan dan ook waarschuwingen op het etiket. Dat zijn standaardzinnen of een H-code of P-code. De H-codes (‘Hazard’) gaan over gevaren en de P-zinnen (Protect) gaan over beschermende maatregelen. Dat is beknopte informatie en vaak algemeen. Iedere leverancier verstrekt (verplicht) ook een zogenaamd veiligheidsinformatieblad. Zorg dat jullie deze informatiebladen op de afdeling beschikbaar hebben. Deze informatie is omvangrijk en lastig te lezen. Gebruik daarom een praktische vertaling naar jullie werksituatie (werkplekinstructiekaart). Is die er niet, vraag er dan naar bij de arbocoördinator of preventiemedewerker.

Veilig opslaan en niet vermengen

Als je sommige stoffen vermengt met andere, kunnen er gevaarlijke reacties ontstaan. Bij brand kunnen stoffen reacties veroorzaken die de brand erger maken. Om deze risico’s te voorkomen, moet je nooit stoffen mengen tenzij de gebruiksaanwijzing zegt dat dit kan. Ook moet je stoffen op een veilige plaats opslaan. Stoffen die met elkaar kunnen reageren moeten gescheiden van elkaar opgeslagen worden (ook bij afval!).

Bekijk de gevaren met het team

Stoffen verschillen sterk in de manier waarop ze schade kunnen aanrichten. Bespreek met elkaar de risico’s en de veilige werkwijze voor jullie team. Bekijk ook goed hoe het in de dagbesteding zit met belasting door stoffen. Tot slot is het extra opletten bij zwangerschap en borstvoeding. Zie de downloads hiernaast voor meer informatie hierover.

Risico-inventarisatie & evaluatie en gevaarlijke stoffen

Om risico’s van stoffen uit te sluiten breng je die in beeld binnen de Risico-Inventarisatie & -Evaluatie (aanvullende RI&E gevaarlijke stoffen):

1. Breng in kaart waar welke stoffen in welke hoeveelheden worden gebruikt.
2. Verzamel de veiligheidsinformatiebladen (VIB) en maak op basis daarvan een overzicht (register gevaarlijke stoffen). Zo zie je waar eventuele gevaren zitten.
3. Bekijk in welke mate er blootstelling is en welke incidenten zich kunnen voordoen: blootstellingsbeoordeling. Bepaal of de maatregelen toereikend zijn.
4. Zo niet, dan zijn aanvullende stappen nodig (plan van aanpak).

De volgende punten zijn belangrijk om ten minste te regelen:

• Bepaal in de RI&E waar met welke stoffen gewerkt wordt en waar gevaarlijke stoffen in het werk ontstaan (uitlaatgassen, roken, boren, schuren etc.).
• Maak een register van gevaarlijke stoffen met aanvullende registratie voor CMR-stoffen (carcinogene, mutagene en reprotoxische stoffen, zie downloads). Desinfectie-alcohol (ethanol) en cytostatica of cliënten die recent cytostatica kregen toegediend horen hier ook bij. Hanteer een inkoopprocedure met beheer van de beschikbare stoffeninformatie (VIB).
• Maak blootstellingsbeoordelingen en bepaal welke maatregelen nodig zijn om veilig te werken met stoffen (veilige werkwijzen). Bepaal die volgens de arbeidshygiënische strategie:
  • Voorkom en beperk het gebruik van gevaarlijke stoffen zo veel mogelijk.
  • Vervang risicostoffen door minder schadelijke alternatieven.
  • Voorkom of verminder het vrijkomen van stoffen door maatregelen te nemen aan de bron.
  • Voorkom of verminder de belasting van de medewerkers door maatregelen die verspreiding of contact met het product tegengaan (afzuiging, ventilatie, afscherming).
  • Stel zo min mogelijk medewerkers bloot en hou de tijd van blootstelling zo kort mogelijk.
  • Verstrek doeltreffende persoonlijke beschermingsmiddelen.

Blootstelling beoordelen

Voor alle gevaarlijke producten geldt dat je de blootstelling beoordeelt en daarmee aantoont dat de belasting binnen de grenswaarden blijft. Die beoordeling kan met metingen of met een gevalideerde berekeningsmethode (bijvoorbeeld Stoffenmanager). Betrek daarbij een deskundige van het niveau arbeidshygiënist.